Wilders wel degelijk kwetsbaar

Geert Wilders heeft als gedoogsteun-verlener in de Tweede Kamer de touwtjes in handen als het tot een minderheidskabinet komt. Dat maakt hem politiek sterk en dat is een leuk schouwspel voor de watchers van de vierkante kilometer in Den Haag. Maar eigenlijk staat Wilders helemaal niet zo sterk. De PVV is wel degelijk electoraal kwetsbaar want een herhaling van 2002-2006 ligt op de loer.

In die jaren waren Balkenende-I en -II aan de macht, de hervormingskabinetten van CDA/VVD/LPF en CDA/VVD/D66, maar inhoudelijk toch vooral van VVD-signatuur, met het gematigde CDA van Jan Peter Balkenende als vijgenblad.

In 2002 stemden vele ontevreden kiezers op de LPF om sociaal-culturele redenen: de integratie- en immigratieproblematiek, veiligheid, de angst voor de islam, en boosheid omdat de kiezers vonden dat er niet naar hen geluisterd werd.

Maar veel van die kiezers stemden niet voor harde bezuinigingen op sociale voorzieningen, zoals prepensioen en VUT, de zorgverzekering en de sociale zekerheid (WAO). Diepgaand onderzoek door het Nederlands Kiezers Onderzoek (NKO), zoals verwoord in het overzichtelijke boekje ‘Alles Blijft Anders’, laat dat duidelijk zien.

Dus toen Balkenende-I de tanden zette in juist déze onderwerpen, volgde bij de verkiezingen van 2003 een ommezwaai richting PvdA. Toch trad Balkenende-II aan, met in feite dezelfde sociaal-economische hervormingsagenda als Balkenende-I. De ontevredenheid nam alleen maar toe en culmineerde in een klinkende verkiezingsoverwinning voor de linkse oppositie bij de verkiezingen van 2006. D66 en de VVD verloren fors.

Zo’n kiezersexodus staat Wilders nu ook te wachten. Hoewel hij denkt schone handen te kunnen blijven houden omdat zijn partij slechts gedoogsteun verleent aan het minderheidskabinet van VVD en CDA, zal Wilders toch verantwoordelijk gehouden worden voor de steun die hij verleent aan de stevige bezuinigingen en hervormingen die met name de VVD voorstaat.

Zie daarvoor de resultaten uit dit onderzoek onder PVV-stemmers. Hoewel natuurlijk niet zo representatief als een NKO-onderzoek, laten de resultaten duidelijk zien dat Wilders-stemmers faliekant tegen het verhogen van het eigen risico in de zorg zijn. Ook mag het basispakket niet worden beperkt en mag het huisartsenbezoek ook niet onder het eigen risico komen te vallen. Daarnaast trok Wilders veel kiezers die hoopten dat hij de verhoging van de AOW-leeftijd zou tegenhouden. Dit ‘breekpunt’ leverde de PVV-voorman echter een dag na de verkiezingen alweer in.

De schrijver van het gelinkte artikel spreekt de verwachting uit dat PVV-kiezers al deze zaken tóch zullen accepteren, mits Wilders op sociaal-culturele onderwerpen (veiligheid, integratie, ontwikkelingssamenwerking) zijn zin krijgt. Dat de PVV door blijft stijgen in de peilingen, ondanks het feit dat Wilders zijn AOW-standpunt afzwakte, zou een indicatie zijn.

De schrijver is iets te optimistisch. Kiezers redeneren doorgaans vanuit de bestaande, relatief veilige situatie, lang voor de gevolgen van die bezuinigingen merkbaar worden. Daarnaast is de toegenomen steun voor Wilders in de peilingen vermoedelijk toch een ‘de wens is de vader van de gedachte’-uiting: men spreekt de hoop uit dat Wilders zijn sociaal-culturele hervormingen binnen haalt.

Zodra de PVV-stemmer straks in de gaten krijgt dat de portemonnee leger wordt omdat het eigen risico tóch omhoog gaat, het huisartsenbezoek tóch meegerekend wordt bij het eigen risico en het basispakket tóch beperkt wordt, ontstaat er voor die kiezer een nieuwe werkelijkheid. Het zogenaamde ‘dit hadden we niet afgesproken!’-moment breekt aan: de realisatie dat het leven opeens stukken duurder geworden is, ondanks Wilders’ beloften.

Als zij daarnaast ook vinden dat Wilders op één van zijn belangrijkste punten heeft moeten inleveren, zullen PVV-kiezers wel degelijk afhaken. Eén zo’n punt is ontwikkelingssamenwerking. Zoals uit het onderzoekje onder PVV-stemmers blijkt, moet er wat hen betreft fors gekort worden op het OS-budget. Wie op internet de fora en reactievelden waar PVV-supporters plegen te komen afstruint, kan lezen dat er nu al onvrede is over wat er uitgelekt is over de – relatief summiere – geplande ombuigingen op dat vlak. Het budget gaat van 0,8% van het BNP naar 0,7%. Dat gaat sommige PVV-fans lang niet ver genoeg, getuige het gemopper in de reactiepanelen van online media (AD.nl, Telegraaf.nl, Geenstijl.nl, Elsevier.nl).

Is dat representatief? Ongetwijfeld niet. Maar die paar dozijn mondige PVV-angehauchten geven wel een voorproefje van wat Wilders te wachten kan staan zodra hij open en bloot de stemmen voor de stevige bezuinigingen moet leveren.

Het CDA zal er veel aan doen om Wilders toch vuile handen te bezorgen, terwijl de linkse oppositie de deceptie met veel zout in zal wrijven. Het is dus allerminst zeker dat Wilders alleen maar garen zal spinnen bij de minderheidskabinet-constructie.