Met een kleine achterstand op het CDA in de peilingen had Wouter Bos tijdens het eerste grote politieke debat van afgelopen zondag meteen de eerste grote kans om punten te scoren. Het debat leverde geen duidelijke winnaar op, maar ook geen duidelijke verliezer. Wél werd eens te meer pijnlijk duidelijk dat CDA-lijstrekker Jan-Peter Balkenende bepaalde knoppen heeft die maar héél even hoeven te worden ingedrukt om zijn ware inborst tevoorschijn te toveren…

Tijdens het laatste deel van het twee uur durende radiodebat, uitgezonden op Radio1, gingen Wouter Bos (PvdA) en Jan-Peter Balkenende (CDA) met elkaar in debat. Maar wat een nette discussie had moeten worden tussen twee heren van niveau, liep uit op persoonlijke verwijten aan het adres van Wouter Bos, toen de laatste Balkenende in een lastig parket had gebracht.

Wat vooraf ging: Bos opende direct bij aanvang van het debat met Balkenende de aanval door in zijn algemeenheid te wijzen op de (wat Bos betreft) onbetrouwbaarheid van het CDA. Dit illustreerde Bos door nog eens te beschrijven hoe pas na een doorberekening van het CDA-program door het Centraal Plan Bureau aan het licht kwam dat het CDA het ontslagrecht vergaand wil versoepelen. Ook wees Bos op Stemwijzer.nl, waar staat dat het CDA het ‘oneens’ is met een versoepeling van het ontslagrecht. Bos zei het niet hardop maar het was duidelijk waar hij het CDA van beschuldigde: kiezersbedrog.

Wetende dat Bos het punt van het ontslagrecht zou gaan gebruiken, had de CDA-campagnestaf een reactie voorbereid en Balkenende op pad gestuurd met een klein kaartje in zijn binnenzak, waarop een citaat stond van een lezing van Wouter Bos, enige tijd geleden gehouden tijdens een conferentie in Maastricht. Daar had Bos gezegd dat er nagedacht zou moeten worden over de houdbaarheid van het ontslagrecht. Balkenende confronteerde Bos met zijn eigen citaat, en Bos pareerde handig door feitelijk juist te zijn: inderdaad, hij had in die toespraak geopperd dat er over nagedacht moest worden, maar aangezien zowel vakbonden als werkgevers onlangs – en na lange onderhandelingen – hadden gezegd dat het ontslagrecht moet blijven zoals het nu is, had de PvdA het onderwerp laten vallen en zich neergelegd bij die conclusie.

De luisteraar had Bos op dat moment bijna “en nu, Jan-Peter?” kunnen hóren denken. Maar Balkenende kwam niet door Bos’ argumentaire verdediging heen en de Premier van Normen, Waarden en Fatsoen Moet Je Doen, verviel in zijn oude fout: hij raakte geïrriteerd en beschuldigde juist Wouter Bos van “oneerlijkheid”, waarmee het debat direct enkele niveau’s inzakte.

Het is in ‘Den Haag’ een publiek geheim dat Jan-Peter Balkenende zéér slecht tegen kritiek kan, en al helemaal niet wanneer die kritiek inhoudelijk correct is. Dan wordt hij knorrig, raakt geïrriteerd en begint in sommige gevallen figuurlijk wild om zich heen te slaan – of hij gaat politiek gevaarlijke uitspraken doen, zoals tijdens het nachtelijke debat over Ayaan Hirsi Ali en Rita Verdonk, een uitspraak waarmee hij zijn eigen kabinet in zwaar weer bracht, en wat voor D66 uiteindelijk de laatste druppel bleek voor de val van het kabinet.

Ook tijdens het radiodebat raakte Balkenende weer geïrriteerd omdat het een stuk minder makkelijk scoren bleek tegen Wouter Bos dan hij van tevoren mogelijk had gedacht. En dat is óók een van de karakterfoutjes van Balkenende; hij maakt zich vooraf een voorstelling van hoe een bepaalde zaak zal gaan verlopen en als dingen dan niet zo blijken te gaan als bedacht, wordt hij vals. En hoewel Bos alle recht had om zijn eigen vitriool te spuien na al die persoonlijke aanvallen vanuit het CDA-kamp van de afgelopen twee maanden, deed hij het enige wat een verstandig politicus kón doen: hij bleef kalm en zei dat hij het debat beleefd wilde houden.

Hoe dit incident politiek zal uitpakken is nog even de vraag; de spin-doctors van beide kampen gingen in ieder geval nog vóórdat de eind-tune van het debatprogramma klonk al driftig in de weer met hun mobiele telefoons en BlackBerry’s. Hun succes zal blijken uit hoe het debat besproken zal worden in de nieuwsuitzendingen van vanavond en de commentaren in kranten en op websites, de komende dagen.

Kaj

Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.