Categorieën
Voorpagina

Samsom: ‘JSF-kwestie was niet belangrijk’

De beslissing om de Joint Strike Fighter (JSF) te kopen was voor de PvdA van secundair belang. Belangrijker voor de partij was overeenstemming te bereiken met de toenmalige coalitiepartner VVD over sociaal-economische kwesties. Daarnaast moest een regeringscrisis voorkomen worden.

Dat zei voormalig PvdA-lieder Diederik Samsom tegen de parlementaire enquêtecommissie die de aanschaf van de dure Amerikaanse jager onderzoekt.

Onder zijn leiding stemde de partij in met de koop van de JSF, een project dat de ingeboekte uitgaven uiteindelijk fors overschreed. De Commissie-Thieme onderzoekt naar aanleiding van dat financiële debacle hoe de beslissing om de JSF te kopen tot stand kwam.

“Binnen de VVD leefde heel sterk de wens om de JSF te kopen. De partij stond enorm onder druk”, aldus Samsom tijdens zijn getuigenis. “Onder het eerste kabinet Rutte had de VVD al fors bezuinigd op defensie. Ook in Rutte-2 kwamen daar bezuinigingen bij. Defensiepersoneel heeft een luide stem in de VVD-achterban. Nog eens die mensen voor het hoofd stoten was politiek onacceptabel voor de VVD.”

Crisis
Desgevraagd zei Samsom dat het moeilijk te peilen was of de VVD bereid was het op een kabinetscrisis aan te laten komen. “Ik wil daarover niet speculeren. Het is er niet van gekomen”, zei de gewezen PvdA-leider.

“Maar de kwestie zat de VVD dusdanig hoog, en men had al zó lang geijverd voor de komst van de Joint Strike Fighter, dat het mij niet zou hebben verbaasd als men de zaak op scherp had gezet. Had men dat wel gedaan, dan had men ons in een politiek heel moeilijke positie gebracht. En een regeringscrisis kon Nederland op dat moment echt niet hebben.”

JSF belangrijk op meerdere fronten
Net als andere politici, oud-bewindspersonen en (ex-)militairen de afgelopen weken bevestigde ook Samsom voor de commissie dat voor de beslissing meer aspecten een rol speelden dan alleen de technische specificaties van de Amerikaanse jager.

Blijvende toegang tot hoogwaardige Amerikaanse technologie, continuëring van de sterke diplomatieke band met de Verenigde Staten en tegenorders van het Amerikaanse bedrijfsleven bij Nederlandse toeleveranciers waren belangrijke overwegingen voor de VVD, en uiteindelijk ook de PvdA, zei hij.

Spijt van de beslissing heeft Samsom niet. “Ik ga hier geen ‘met de kennis van nu’-tje doen. Dat zou niet eerlijk zijn. Op dat moment stonden we voor een beslissing. De uitgaven waren jaren eerder al ingeboekt. We hadden belangrijkere dingen te doen. Dus ja, ik sta er nog steeds achter.”

Vanaf zijn adres in New York wilde Mark Rutte – nu bestuurslid bij de Wereldbank – niet reageren op de uitspraken van Samsom. Rutte liet eerder al weten niet te zullen komen getuigen voor de enquête. Eurocommissaris Jeanine Hennis, destijds minister van Defensie, was net als VVD-partijleider Halbe Zijlstra niet bereikbaar voor commentaar.

Aan de grond
Premier Wilders herhaalde dat de JSF-toestellen voorlopig aan de grond blijven, totdat alle nieuw opgedoken softwareproblemen zijn opgelost. Dat zei hij tijdens zijn wekelijkse persconferentie na de ministerraad.

Tot die tijd kunnen Franse en Duitse straaljagers de Nederlandse luchttaken in Navo-verband waarnemen, opperde minister van Defensie Van Bommel. Voor de extra inzet van deze jagers moet de Nederlandse regering dan wel betalen. “Noem dat maar een Samsom-heffing”, zei Van Bommel, verwijzend naar Samsom’s uitspraken eerder op de dag.

Minister Krol van Financiën zei eerst te willen bezien in hoeverre zulke extra uitgaven de pensioenverplichtingen van de genationaliseerde pensioenfondsen zullen benadelen.