Naïeve PvdA speelt hoog spel

Bij sommige mensen vraag ik mij wel eens af: zijn ze nou echt zo dom of zit er iets achter hun handelen dat zó slim is dat je het niet ziet? In het geval van de Partij van de Arbeid zit ik in een heftige tweestrijd. Want de PvdA heeft óf de afgelopen 48 uur uiterst domme dingen gedaan, óf men heeft een werkelijk fenomenaal plan. Hoe dan ook, de komende 72 uur zouden wel eens heel bepalend kunnen worden voor het kabinet Balkenende-IV, want de PvdA is zich de tering geschrokken van de enorme virtuele kaakstoot die het kreeg van vele, vele kiezers. (Virtueel, want het gaat om peilingen en duizenden emails aan de fractieleden in de Tweede Kamer.) En dat betekent nervositeit, en dat betekent dat de PvdA nu echt de laatste keer gedraaid heeft terwille van Balkenende en zijn CDA, en dat betekent dus dat het CDA haar wens om het ontslagrecht te versoepelen zal moeten begraven. Logisch allemaal, maar het is voor de PvdA jammer dat het CDA het spel niet meespeelt.

Het is op dit blog vele malen eerder gezegd en gesuggereerd: voor de ooit zuivere christendemocraten van het CDA is een afspraak alweer van nul en generlei waarde zodra de televisiecamera’s uitgaan. Want in het hart van het CDA is slechts ruimte voor één ding: het CDA, en de rest mag doodvallen. De LPF, D66, de VVD: alle coalitiepartners van het CDA de afgelopen jaren moesten in het stof bijten en door handig manoeuvreren wist het CDA het in de beeldvorming altijd zo te draaien dat de coalitiepartners overal de schuld van kregen, en niet het CDA. En nu lijkt het volgende slachtoffer de PvdA te worden – en het is grotendeels hun eigen schuld.

Zo besloot de PvdA-fractie in de Tweede Kamer gisteren na lang beraad om in meerderheid tégen de komst van een referendum over het nieuwe EU-verdrag te stemmen. De redenen waren, volgens Diederik Samsom, dat de Senaat sowieso het referendum zou afstemmen omdat de VVD tegen zou zijn, en omdat een ‘nee’ van de PvdA in de Tweede Kamer mogelijk zou leiden tot het opblazen van het kabinet – waar Balkenende mee gedreigd heeft. Bovendien zou een ‘nee’ volgens Samsom automatisch leiden tot het begraven van het plan om het ontslagrecht te versoepelen – maar daar is volgens zijn eigen vice-fractievoorzitter Marriëtte Hamer helemaal geen sprake van.

Echter, ook volgens Kamerlid Paul Kalma nam de PvdA-fractie bewust haar verlies (het referendum) om vervolgens stevige politieke winst te boeken met het laten inslikken van de ontslagrecht-plannen. Hij heeft naar eigen zeggen stevige twijfels bij deze “strategie”, en terecht. Want uit alles (Samsom, Kalma, Hamer maar ook uitspraken van bijvoorbeeld Mei Li Vos) blijkt dat de PvdA er voetstoots vanuit gaat dat het CDA haar ontslagrecht-plannen inslikt. Maar dan kent de PvdA haar christendemocratische pappenheimers slecht.

Het CDA volgt namelijk tot nu toe een zeer bekende tactiek die zij al veel vaker toegepast heeft om tegenstanders (lees: coalitiepartners) in publicitair-politiek opzicht op de bek te laten gaan. De partij opereert een beetje als de fictieve gruwelmoordernaar in de ‘Saw’-films. Die moordenaar ontvoert een slachtoffer en brengt die vervolgens in onmogelijke situaties. Het slachtoffer kan zichzelf bijvoorbeeld alleen maar bevrijden uit een val door met eigen handen zijn rechteroog te verwijderen. En snel ook want het wekkertje dat de dood aankondigt gaat binnen 20 seconden af… Het slachtoffer overleeft maar is dus wel een oog kwijt.

En ook nu weer. De afgelopen 48 uur slaan PvdA’ers opeens met de vuist op tafel en roepen dat het CDA nu de ontslagrecht-plannen van tafel móet vegen. Bram Schilham, NOS Journaal-verslaggever, verdraaide in het Acht Uur Journaal uiteraard alweer PvdA-woorden en maakte er ‘kabinetscrisis’ van – want Schilham denkt dat de kijkbuiskindertjes alleen ruzie snappen. Maar goed, de toon wordt nu gezet en het uitgemergelde stokstaartje dat de PvdA nu is probeert zich, door hard op de borst te slaan, op te pompen tot Bokito-formaat. Geen probleem voor het CDA – hoe harder de PvdA zich op de borst slaat, hoe strakker de onzichtbare strop zich om de keel en nek aantrekt.

Indien er daadwerkelijk geen afspraak is en dit alles een toneelstukje blijkt te zijn om het blazoen van de PvdA op te vijzelen na het referendum-debacle, gaat het waarschijnlijk ongeveer zó verlopen. Piet-Hein Donner van het CDA, verantwoordelijk voor de ontslagrecht-plannen, blijft de komende dagen hooghartig verbazing veinzen over iedere uithaal vanuit PvdA-kringen. Tegelijkertijd zal hij op neutrale wijze blijven vasthouden aan zijn plannen. Op een bepaald punt is de spanning zó opgelopen dat ofwel premier Balkenende op ‘glorieuze’ wijze interveniëert en een voor alle partijen aanvaardbaar compromis uit de hoge hoed tovert – en hij en zijn CDA dus weer het mannetje zijn en de PvdA degene is die in de beeldvorming moet afdruipen.

Of Balkenende komt met een compromis dat voor de PvdA ook niet aanvaardbaar is – de laatste heeft immers glashard gezegd dat ontslagrecht-versoepeling hoe dan ook niet acceptabel is voor de PvdA. Daarmee zal Balkenende in de beeldvorming overkomen als de compromis-zoekende redelijkheid zelve en de PvdA uiteindelijk voor het blok zetten: slikken of stikken, onderwijl knipogend zeggend dat “de breker betaalt” in het stemhokje als het kabinet valt. En in dit geval zal het natuurlijk de PvdA zijn. Het CDA, kortom, zal de PvdA in de onmogelijke situatie brengen dat het overleven van het kabinet afhangt van de PvdA, en dan vooral Wouter Bos.

Tot nu toe heeft deze fractie en politieke leiding (vanuit het kabinet) niet bepaald blijk gegeven van veel gogme, zoals dat zo mooi heet, of ‘spel-inzicht’, een van de voetbaltermen die Bos zelf zo graag gebruikt. En dat terwijl dat inzicht de komende weken broodnodig zal blijken te zijn.

Kaj

Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.