Maxime’s stille euthanasie

Als je na 9 juni Den Haag naderde, kon je van ver de CDA’ers alweer zien cirkelen boven het stadscentrum. Het was al lang duidelijk dat Maxime Verhagen zijn partij weer in een regering onder wilde brengen. Daarbij maakte het hem niet uit of hij de ziel van zijn partij verkocht of niet in ruil voor macht, want die ziel was de partij toch al kwijt.

Verhagen weet dondersgoed dat het CDA op sterven na dood is. De partij heeft geen boodschap, is inhoudsloos, mist visie, weet niet waar het met het land naartoe moet. Het is een zombie die al sinds de oprichting van kabinet naar kabinet zwalkt, op zoek naar bloed van coalitiepartners om de brandende honger te stillen en het lichaam op de been te houden.

Eventjes ging dat goed. Jan Peter Balkenende hield het kadaver enkele kabinetten lang kundig aan de wandel. Zetelwinsten wisten de afwezigheid van vitale organen te verbloemen. Maar uiteindelijk was het poltergeist Geert Wilders die de levende dode een zetje gaf en deed omvallen.

Eindelijk was het failliet van het zielloze CDA voor iedereen te zien. Kreperend lag het op de grond, huiverend bij de gedachte dat het ditmaal verstoken zou blijven van de voedende macht.

Er moest een noodgreep verzonnen worden. Verhagen kreeg het leiderschap over het CDA. Bij het overhandigen van de voorzittershamer fluisterde iemand ‘red ons’  in zijn oor.

Maxime Verhagen, de veteraan van 1994-2002, toen het CDA gelijk Mozes door de woestijn trok. Voor het eerst stond het CDA buiten de macht en Tweede Kamerlid Verhagen maakte van dichtbij mee waar dat toe leidde. Factievorming, de linkervleugel tegen de rechter, machtsstrijd, het aan- en snel weer aftreden van leiders, vendetta’s, nachtelijke dolken die in ruggen gestoken werden, en de één na de andere verkiezingsnederlaag. Allemaal zaken die spelen bij partijen die Geen Idee hebben en teren op personen.

“Dat nooit weer”, moet Verhagen tegen zichzelf gezegd hebben na die periode.

Tot 2009 wist het CDA de waarheid te verhullen, maar al ver vóór de laatste verkiezingen was Wilders begonnen met het uitkleden van de keizer. Met zijn onverbloemde cliëntelistische boodschap wist Wilders het verstand van veel onzekere CDA-kiezers voor zich te winnen. Zorgvuldig calibreerde Wilders zijn verhaal om zowel de conservatief-rechtse (sociaal-cultureel rechtse boodschappen) als sociaal-christelijke (linkse boodschappen als ouderenzorg) kiezers in van oudsher rotsvaste CDA-gebieden voor zich te winnen. Het terugtreden van Limburgse stemmenkanonnen als Camiel Eurlings en de keuze voor lijstrekkerzombie Jan Peter Balkenende deden de rest.

De PvdA was na de voor het CDA desastreus verlopen verkiezingen niet genegen om de kermende ondode weer op de been te helpen door het in een brede coalitie te zetten. Het door de PvdA zo graag gewilde PaarsPlus was voor het CDA de definitieve doodsteek geweest; een herhaling van 1994-2002, met daarbij een Wilders die zich expliciet richt op de oude CDA-territoria, was een enkeltje crematorium geworden.

De oorzaak van de malaise zit diep en gaat terug tot de oprichting van de partij. Het CDA is een allegaartje van diverse politieke partijen. Concurrenten. Het is een gelegenheidscoalitie die de moeilijke vragen al bij oprichting ontweek, bang om in een mijnenveld te verzeilen waarbij de eerste explosie de partij aan stukken zou rijten. Zwijgend accepteerden de facties de wapenstilstand onder de belofte van machtsbehoud.

De leden hebben niet door dat de houdbaarheidsdatum van die coalitie al lang verstreken is. Wat de CDA-leden ook niet door lijken te hebben is dat Verhagen nu het finale doodvonnis tekent voor de partij. Hij redt niet, maar leidt de partij juist de afgrond in.

De afspraak is dat de PVV niet in de regering komt, en gewoon mag blijven roepen wat het vindt. Wilders verheugt zich er nu al op dat hij de islam kan blijven verketteren als een verwerpelijke politieke ideologie die bestreden moet worden, waar het CDA de islam als een religie beschouwt die valt onder de grondwettelijke vrijheden én bescherming. Op deze wijze kan Wilders tijdens de komende regeerperiode blijven appeleren aan de CDA-stemmers die hij met juist die retoriek aan zich wist te binden.

Verhagen en zijn partij schieten dus niets op met deze gedoogcoalitie, tenzij ze kunnen afdwingen dat Wilders een toontje lager gaat zingen – maar dat weigert Wilders, en daarmee heeft hij het wanhopige CDA tuk. Want geen gedoogsteun? Dan ook geen regering, en zombie CDA móet regeren.

En juist in het komende kabinet, dat onder leiding van houwdegen Mark Rutte hoogstwaarschijnlijk electoraal zeer impopulaire hervormingen en bezuinigingen wil doorvoeren, heeft het CDA een coalitiepartner nodig die het in de beeldvorming de schuld van al dat kwaad op de schouders kan schuiven. Het CDA kan nu niet teren op het leegzuigen van de partner en daarna het dumpen van het lijk.

Met deelname aan dit kabinet neemt het CDA puur uit partijbelang een risicovolle gok. Verhagen omarmt nemesis Wilders in een omhelzing des doods, misschien met als achterliggende gedachte: als ik val, dan jij ook. Maar daar zit hem de crux: Wilders danst niet mee, hij hoeft die verantwoordelijkheid in de Tweede Kamer niet te dragen. Als het CDA valt, dan treedt het in eenzaamheid de leeuwen tegemoet.

Voor het CDA, tot nu toe erg bedreven in machtsspelletjes, is nog maar één redding mogelijk: in plaats van dat de PVV de regeersteun biedt, doet het CDA dit. De VVD en de PVV onderhandelen en gaan ook samen in een kabinet, terwijl het CDA vanuit de Kamer steun geeft. Dan draait het de rollen in alle opzichten om, in eigen voordeel, terwijl de VVD vuile handen moet maken.

Het probleem is natuurlijk dat Wilders en Rutte zo’n voorstel subiet afwijzen. Rutte is er veel aan gelegen om zijn hervormingsagenda op te leggen aan Nederland, maar zó gek is hij ook weer niet. Dan komt er geen regering, en staat het CDA een rol in de oppositie te wachten, waar het roemloos ten onder gaat tegen de handige retoriek van buurman Wilders.

Om deze reden klopt het verhaal niet dat Verhagen de kingmaker is in deze coalitie. Op het moment dat Verhagen het CDA committeerde aan de op handen zijnde minderheidscoalitie, legde hij het lot van het CDA in handen van de PVV.

Het door Verhagen gekozen, tot mislukken gedoemde middel is erger dan de kwaal. Je kunt je afvragen of de CDA-leden dat in de gaten hebben in de aanloop naar hun partijcongres.

Aan hen de beslissing of die bijeenkomst een uitvaart wordt, of een nieuwe start die wordt ingeluid door enkele vragen hardop te stellen, en daar de komende paar jaar antwoorden op te zoeken.

Kaj

Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.