|De jongste Politieke Barometer van onderzoeksbureau Synovate laat iets opmerkelijks zien: de PvdA wint weer zetels, waar Wilders ze verliest. Daaraan verbindt Synovate de mogelijk nog opmerkelijker conclusie dat de PvdA dus zetels wint van Wilders. Dat is iets te kort door de bocht. En of het een trendbreuk is in het voordeel van de PvdA (of in ieder geval het nadeel van Wilders), valt nog te bezien.
Sinds de opkomst van Pim Fortuyn en later Geert Wilders is de mythe dat veel PvdA-kiezers naar eerst Fortuyn, en later Wilders zijn overgelopen. Maar dit wordt door kiezersonderzoeken gelogenstraft. Het electoraal effect bij de PvdA, als dat al veroorzaakt werd door Fortuyn en nu Wilders, is vooral een ‘waterbed-effect’.
Bij Fortuyn bijvoorbeeld bleek dat hij PvdA-stemmers wist te motiveren om vooral thuis te blijven of naar de SP over te stappen. Relatief weinig PvdA’ers stapten over naar Fortuyn (zie o.a. het standaard kiezersonderzoek-werk ‘Alles Blijft Anders’). Zelf trok hij vooral kiezers weg bij de VVD, en trok hij tevens een electoraat naar de stembus dat al zo’n 20 jaar niet meer op kwam dagen op verkiezingsdag – veel van de zogenaamd ‘maatschappelijk inactieven’, hier en daar ook wel aangeduid met de term ‘Tokkies’.
Na de deconfiture van de LPF in de Tweede Kamer verdween bij de volgende verkiezingen het overgrote deel van de maatschappelijk inactieve proteststemmers uit de opkomst-statistieken. Niet alleen was de persoon waarop ze stemden dood en maakte de LPF er een potje van, ook de harde hervormingen op sociaal-economisch vlak gingen de meesten van hen te ver.
Wilders is meer een magneet voor proteststemmers dan Fortuyn. Een groot deel van de inactieven, het ‘protestlegioen’, is weer terug en is duidelijk van plan om dit keer op Wilders te gaan stemmen. Dit legioen wordt aangevuld met vooral ontgoochelde VVD’ers en rechtse CDA’ers, die via Rita Verdonk overstapten naar Wilders. Slechts een klein deel van de Wilders-stemmers is van recente PvdA-huize.
De neergang van de PvdA dient toch gezocht te worden in de stijging van D66 in de peilingen – mensen die tegen regeren met de ChristenUnie zijn en vinden dat de PvdA te soft is tegen Wilders -, de relatief bescheiden groei van GroenLinks en de SP, en thuisblijvers.
De SP verliest sinds het vertrek van Marijnissen zetels. Dat betekent lang niet dat die zetels automatisch teruggaan naar de PvdA. Maar zolang de PvdA tekenen van oppositie tegen de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar blijft afgeven, zijn naar de SP overgestapte kiezers bereid de PvdA een kans te geven. Maar zodra de PvdA definitief instemt met de nieuwe AOW-leeftijd, is men die kiezers echter weer kwijt — en mogelijk nog meer ook. Want de thuisblijvers die nu aangeven weer een stem op de PvdA te overwegen, zullen dan toch ook weer thuis blijven.
Dus, een trendbreuk? Nee, eerst de komende twee, politiek hete maanden afwachten (Prinsjesdag, AOW-debat, etc) en dan kijken wat de peilingen trendmatig doen. Maar is de jongse Synovate-peiling iets waar Wilders zich zorgen om moet maken? Zeker. Want het blijkt dat ook zijn winkeltje gefrequenteerd wordt door zwevende kiezers.
Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.