Job Cohen, gamechanger

“De nieuwe minister-president is daar. Gelopen race.” Dat SMS’te een kritische oude rot in de campagnescene exact twee minuten nadat Wouter Bos tijdens zijn persconferentie zei dat Job Cohen zijn kandidatuur voor het lijsttrekkerschap van de Partij van de Arbeid bekend zou gaan maken. De naam van de ervaren campagnevoerder doet er niet toe. Maar het geeft wel aan dat de PvdA met Job Cohen aan het hoofd een meer dan grote kans maakt om weer de grootste partij te worden. Cohen’s kandidatuur is wat Amerikaanse campagnevoerders een gamechanger noemen. Dat is meer dan een ‘gouden wissel’.

En wel omdat Cohen’s entrée op het slagveld de hele boel op zijn kop zet. In Amsterdam scoort Cohen een waardering boven de 7. In campagneland betekent dit dat Cohen in zijn eentje een verkiezing zou winnen. Campagne voeren zou niet eens nodig zijn. Dat is in de rest van Nederland natuurlijk wel anders. Amsterdammers gaan er rücksichtlos van uit dat Cohen op zijn sloffen het Torentje binnen wandelt. Maar er is veel werk aan de winkel.

De campagne van de PvdA zal zeer binnenkort een worden zoals rond Lodewijk Asscher in Amsterdam. Asscher genoot al een hoge naamsbekendheid in de stad en zijn waarderingscijfers waren onveranderd hoog, en stegen zelfs alleen maar tijdens de campagne. Eigenlijk was het enige dat mensen ervan weerhield op hem te stemmen het feit dat hij bij de Partij van de Arbeid zit. Er waren Amsterdammers die Asscher wel kenden, maar niet wisten dat hij namens de PvdA wethouder is. Zo enthousiast als ze reageerden op Asscher’s naam, zo fysiek deinsden ze terug als hen verteld werd dat hij een PvdA’er is. Niettemin was het ‘Asscher-effect’ verantwoordelijk voor het beperken van het verlies voor de PvdA in Amsterdam.

Dat is ook wat Cohen parten gaat spelen. De persoon Cohen zal veel mensen aanspreken, maar de PvdA-politicus Cohen zal roet in het eten gooien. Cohen ligt vooral goed bij vrouwen. Die zullen – jong en oud – massaal op hem stemmen. Zwevende mannelijke kiezers echter zullen toch eerst over dat PvdA-lidmaatschap van Cohen heengeholpen moeten worden.

Niettemin zou Cohen, als er nu verkiezingen worden gehouden, met een forse meerderheid de nieuwe premier worden. Uit allerlei onderzoeken en peilingen blijkt dat kiezers de leiders van de partijen net niks vinden. Het is kiezen uit het minste van de kwaden. Alexander Pechtold scoorde in een recent onderzoek van NRC Handelsblad nog hoger dan Wouter Bos,  die – naar nu blijkt – toch een goede strateeg is. Maar de cijfers bleven onder de 40 procent.

Met Cohen in de race verandert dat. Cohen scoort qua vertrouwen en integriteit hoger dan alle andere lijsttrekkers. Jan Peter Balkenende, toch al bijna acht jaar premier, laat hij moeiteloos achter zich. Dat komt ook doordat Cohen nog niet ‘besmet’ is. Als burgemeester van Amsterdam die nu het nationale speelveld betreedt heeft hij in de ogen van kiezers een betrekkelijk schone lei. Zijn boven-de-partijen-statuur helpt daarbij. Cohen is de gedroomde ‘white knight’.

Een op de persoon gerichte campagne wordt moeilijk voor het CDA, nog steeds dé aartsrivaal van de PvdA in het midden. De op Bos persoonlijk gerichte aanvalscampagne kon slagen omdat Bos op momenten inderdaad draaide op issues. Een karakterisering, zoals het “U draait, en u bent niet eerlijk” van Balkenende tegen Bos, blijft in de hoofden van mensen alleen maar plakken als er een kern van waarheid in zit. De karakterisering, de framing van Bos als draaikont was daarmee herkenbaar voor kiezers en misschien zelfs wel logisch. Cohen heeft op nationaal niveau nog geen beslissingen hoeven nemen waar het CDA hem mee om de oren kan slaan.

De statuur van Cohen is bovendien zodanig dat zulke persoonlijke aanvallen alleen maar als een boomerang terug zullen slaan. De persoonlijke aanvallen van Geert Wilders, die vrijdag meteen al los ging op Cohen, zullen de voormalige burgemeester alleen maar meer sterken in de ogen van kiezers. Met iedere aanval zal Cohen er meer sympathy votes bij krijgen.

Partijen die moeten vrezen voor zetelverlies dankzij Cohen zijn Рin volgorde van schade Рten eerste D66, ten tweede Groenlinks, en ten derde Рnee, niet de SP, maar heel verrassend het CDA. Tenzij het CDA erin slaagt om Cohen te reduceren tot niet veel meer dan gewoon een lijsttrekker die het gedachtengoed van de PvdA uitdraagt, zullen CDA-kiezers op 9 juni een uitstapje maken naar Cohen of niet gaan stemmen. Want de enig mogelijke strategie van het CDA, die eruit bestond Balkenende neer te zetten als de staatsman die met rust en integriteit boven het gekrakeel staat, is volledig aan gruzelementen nu Cohen de arena betreden heeft. Het CDA kan nu niet veel anders dan Cohen aanvallen op de inhoud, op de PvdA-standpunten. Daar schuilt wel een gevaar in voor het CDA: het moet met de billen bloot over wat het z̩lf wil. De partij zal openlijk en hard standpunten in moeten nemen en het CDA schrikt daar juist altijd voor terug in campagnes.

Mark Rutte van de VVD gaat, gek genoeg, garen spinnen bij het PvdA-lijsttrekkersschap van Cohen. Rutte kan nu met een onvervalste angstcampagne de kiezers rechts van het midden voorhouden dat de populariteit van Cohen de PvdA in het Torentje zal brengen, en daarmee dus links beleid. Hogere belastingen voor de grootverdieners, morrelen aan de hypotheekrenteaftrek, het zijn angstbeelden waar Rutte kwistig mee zal gaan strooien. De VVD als vanouds als de bestrijder van het linkse potverteren-denken. De PvdA is niet op zoek naar rechtse kiezers – al is iedere stem uit dat kamp mooi meegenomen natuurlijk – maar Cohen zal in debatten met Rutte die angst moeten proberen weg te nemen danwel te bagatelliseren. Inhoudelijk is het sociaal-economische verhaal van Cohen overigens niet veel anders dan dat van Bos. Maar met een verzwakte Balkenende en toenemende kans op een centrum-links kabinet kan Rutte stemmen weghalen bij het CDA.

Al met al blijkt de kandidatuur van Cohen meer dan een gouden wissel, een voetballer die op het laatste moment ingebracht wordt en een goal scoort. Cohen’s entrée herschikt het hele schaakbord. Campagnestaven die net hun strategie op papier hadden, moeten terug naar het tekenbord. Het zal interessant zijn om te zien of en welke strategie succesvol blijkt te zijn tegen Cohen.

De foto valt onder een Creative Commons-licentie.

Kaj

Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.