Debat Amsterdam Zuid: feest der machteloosheid

Het debat met de lijsttrekkers van de politieke partijen in Amsterdam Zuid maakte eens temeer duidelijk hoe machteloos de stadsdeelpolitiek is. Tijdens de druk bezochte namiddag moesten lijsttrekkers naar de smaak van de aanwezigen te vaak toegeven dat ze weinig tot niks in de melk te brokkelen hebben in hun eigen stadsdeel.

Stemmen, debat, discussie, kritische vragen: alle ingrediënten van de democratie waren aanwezig in de afgeladen Theaterzaal van het multifunctionele buurtcentrum Buitenveldert, gelegen in het hart van het stadsdeel Zuideramstel. Maar het zonder enige twijfel belangrijkste ingrediënt ontbrak: de macht.

De gekozen debatonderwerpen wonen, ouderenbeleid, openbaar vervoer en bezuinigingen leidden tot soms oprecht emotionele vragen vanuit het publiek. “Buitenveldert is eenafvalput geworden!”, schreeuwde een rood aangelopen vrouw. “Er zijn zomaar afvalverwerkingsbedrijven hier neergezet. En hup, verderop in de wijk is alweer een plek gekomen waar vuilniswagens staan. En dan al die kinderspeeltuinen, wat moeten we daarmee? De gemiddelde leeftijd in Buitenveldert is 66!”

De zaal ontstak in bulderend gelach. PvdA-raadslid Marijn van Ballegooijen van Zuideramstel – nummer twee op de lijst voor Zuid – lachte mee, maar met kiespijn. “De afgelopen vier jaar is er niet één kinderspeelplaats bijgekomen”, zei hij, onhoorbaar voor het gierende publiek achter hem.

Woningmarkt
Het eerste onderwerp  – wonen – zette direct de toon. Er bleek een duidelijke, welhaast traditionele scheiding tussen de linkse en rechtse partijen. Van de SP tot de PvdA en iedereen daar tussenin was duidelijk dat sociale woningbouw moest blijven. Alleen de VVD en D66 kozen een andere toon, waarbij vooral de VVD benadrukte dat een gematigde liberalisering van de huizenmarkt en de sociale huursector zou gaan leiden tot doorstroming. Een man in het publiek nam het woord en beschuldigde VVD-lijsttrekker Paul Slettenhaar ervan te heulen met de makelaardij. “Daar komt u immers vandaan!”, zei de man, waarna hij opriep tot “de totale nationalisatie” van de complete woningmarkt.

Het CDA verweet de PvdA dat er te weinig koopwoningen bijgekomen zijn in de afgelopen vier jaar. Ergbert de Vries, PvdA-lijsttrekker en stadsdeelvoorzitter van Oud-Zuid: “Onzin, er zijn juist veel woningen bijgekomen.” D66 maakte zich zorgen over de lange wachtlijsten, ook voor jongere woningzoekers op de markt.

Maar de lijsttrekkers bleven tot frustratie van het publiek vooral steken in het beschrijven van bestaande problemen en beschouwingen over de afgelopen vier jaar. Van oplossingen en schetsen van de toekomst kwam weinig, vond de zaal, die een dik half uur na het begin van het debat steeds onrustiger werd. “Hoe dan?”, riep iemand. “Vertel dan eens hoe je het op wilt lossen!”, schreeuwde een ander. “Geef nou ’s antwoord op de vraag!” Die antwoorden bleven veelal uit. Sommige partijen, zoals Zuideramstel Belangen en de Vereniging Oud-Zuid, gaven de nationale politiek de schuld of verwezen – terecht of niet – naar de besluitvorming rond de aanleg van de Noord-Zuidlijn. “Wat heeft dat nou te maken met woningen?”, klaagde een toehoorder.

Openbaar vervoer
De debatleider kondigde  aan het over openbaar vervoer te willen hebben, een in Buitenveldert en omgeving beladen onderwerp. Het openbaar vervoer in de wijk kalfde de afgelopen jaren alleen maar af en nu lijkt ook de directe verbinding tussen Zuid en het Centraal Station op de tocht te staan. De PvdA en de VVD toonden zich opmerkelijk eensgezind: beide partijen beloofden plechtig zich hard te maken voor het behoud van de verbinding. Ze beloofden “een vuist” te maken – maar daar bleef het bij. Want het stadsdeel heeft er niks over te zeggen, moest stadsdeelvoorzitter De Vries toegeven. De Stadsregio, met daarin Amsterdam en 15 andere gemeenten, gaan over de contracten en aanbestedingen met regionale en lokale vervoersbedrijven, Connexxion en het GVB. Aangezien het stadsdeel daarin niet vertegenwoordigd is, heeft het geen stem. De Vries zei de komende raadsperiode op te willen trekken met de gemeenten Amstelveen en Aalsmeer, die wel in het Stadsregio-orgaan zitten. Dat betekent dus lobbyen.

Een toehoorder in de zaal beklaagde zich over het vervoer van en naar de stations. Dat brokkelt af, constateerde hij. Hij werd direct teleurgesteld. “Stations vallen onder de gemeenteraad en het college”, klonk het vanachter de lijsttrekkerstafel. De zaal morde hoorbaar. Veteranen van eerdere debatten op stadsdeelniveau zuchtten.

Ouderenbeleid, bezuinigingen
In het tweede deel van het debat kwamen ouderenbeleid en bezuinigingen aan de orde. Hoewel apart behandeld, liepen beide onderwerpen al snel door elkaar heen.

“Niet alle ouderen zijn een probleem”, begon Groenlinks-lijstrekker Paul van Grieken enigszins onhandig zijn antwoord op een vraag uit het publiek. “Bezuinigen is niet alleen maar snijden, maar het geld dat je hebt ook beter en gerichter inzetten.”

De debatleider memoreerde dat 40% van de bewoners in Buitenveldert ouder is dan 50. Van dat percentage is 20 procent ouder dan 65. De voorzitter van de Ouderen Advies Raad richtte zich tot alle partijen en deed een oproep voor het opzetten van ‘woonservicewijken’, wijken met speciale voorzieningen op alle niveau’s voor oudere inwoners. Dit om vereenzaming, sociaal isolement en een gebrek aan hulp en ondersteuning te voorkomen.  De VVD wees erop dat zowel zij als de PvdA als enige twee politieke partijen de inrichting van zulke wijken in het verkiezingsprogramma hebben staan.

Het CDA weigerde antwoord te geven op de vraag waar die partij op wil bezuinigen de komende vier jaar. Na een onsamenhangend verhaal waarin lijsttrekker Henk Boes veelvuldig verwees naar zijn periode als bestuurder in stadsdeel De Baarsjes, wilde hij weer gaan zitten. Daar nam het publiek duidelijk geen genoegen mee. Stemmen verhieven zich. “Waar wil je nou op bezuinigen?! Zeg dat nou gewoon eens?” riep iemand. De debatleider duwde Boes de microfoon onder de neus. Met zichtbaar tegenzin hield Boes vrijwel dezelfde monoloog als eerder, om uiteindelijk te eindigen met: “Wij sluiten niets uit.” Hoongelach was zijn deel. “Ik hoor het al”, riep de man die eerder verduidelijking wilde. “Het CDA wil eerst gekozen worden en gaat dan eens kijken waar het op wil bezuinigen.”

Ook op de vraag of het CDA wel of niet op de vooral door vrijwilligers gerunde Klussendienst wilde bezuinigen, gaf Boes niet thuis. Pas na herhaaldelijk aandringen vanuit de zaal zei Boes weer dat het CDA niets uit wil sluiten.

D66 gaf aan doelmatiger en efficiënter te willen werken, net als de VVD en de PvdA, die beiden een kleiner ambtelijk apparaat nastreven na de fusie tussen Zuideramstel en Oud-Zuid. Dat kon rekenen op brede instemming in de zaal, maar dat D66 ook wil bezuinigen op de zogenaamde ‘buurtbarbeques’ leidde tot verontwaardiging en rumoer.

Joodse welzijnsorganisaties
Opmerkelijk was dat geen van de partijen aanvankelijk wilden reageren op de vraag vanuit de zaal of het stadsdeel zou meebetalen aan de kosten van Joods Maatschappelijk Werk in Buitenveldert. Joodse welzijnsorganisaties hebben het financieel moeilijk en sommigen zullen de komende jaren misschien niet overleven zonder hulp. Maar de lijsttrekkers keken elkaar aan; niemand had de aanvechting om op te staan. Uiteindelijk vond er alsnog een discussie plaats waarin algemeenheden gewisseld werden, maar geen van de partijen committeerde zich aan financiële steun.

Enkele veteranen die duidelijk al meerdere debatten hadden meegemaakt maakten het de lijsttrekkers af en toe flink lastig. Maar erg moeilijk werd het niet. De PvdA werd nauwelijks aangevallen op het beleid van de afgelopen jaren – de partij zat zowel in Zuideramstel als in Oud-Zuid met een grote stem in het bestuur – en echt vuurwerk kwam alleen aan bod tijdens het tweede deel van het debat over de bezuinigingen.