HET AFGELOPEN WEEKEINDE lekte het één en ander uit over het nieuwe concept-regeerakkoord gesloten tussen CDA-PvdA-ChristenUnie. En wat opvalt is het gebrek aan opvallende zaken. Ja, bepaalde beleidszaken van de voorgaande regeringen-Balkenende worden verzacht of op onderdelen teruggedraaid, maar werkelijk heikele onderwerpen uit de campagne blijven ronduit ongeschonden. Daarmee lijkt het CDA de Grote Winnaar van de onderhandelingen en zal de PvdA de komende weken diep door het stof moeten tegenover niet alleen de eigen leden, maar vooral ook de linkse oppositie in de Tweede Kamer om het één en ander uit te leggen. En dat vlak vóór de Provinciale Verkiezingen. Het CDA maakt kortom opnieuw slachtoffers, en eens te meer lijken de regeringspartners maar al te gewillige offers. De PvdA-bashers onder u mogen zich in de handen gaan wrijven.
EVEN IN HET kort bepaalde punten resumeren, met in het achterhoofd uiteraard dat wellicht niet alles dat is uitgelekt klopt: de hypotheekrente blijft onaangetast (zwaar punt voor de PvdA tijdens de verkiezingscampagne), de kinderopvang wordt niet gratis, de herkeuringen van WAO’ers worden niet afgeschaft maar de maximum-leeftijd verlaagd naar 45 jaar, het moratorium op stamcelonderzoek wordt gehandhaafd, deelname aan het JSF-project wordt niet teruggedraaid, en er komt géén parlementair onderzoek naar de politieke steun voor de Amerikaanse inval in Irak. Vooral de twee laatste zaken werden door de PvdA zélf hoog opgespeeld tijdens de campagne. Hoe vaak heeft PvdA-kamerlid Timmermans wel niet geroepen dat de JSF-deelname moest worden gestopt door een nieuwe regering, en hoe vaak heeft Wouter Bos zelf niet opgeroepen tot een parlementair onderzoek naar de steun voor de inval in Irak?
OP AL DEZE de ‘grote’ punten – aftrek hypotheekrente, JSF-deelname, onderzoek Irak – heeft de PvdA duidelijk in moeten leveren. De partij zal de komende dagen ongetwijfeld wijzen op de zaken die ze wél hebben gerealiseerd, zoals de pil en de tandarts-controle die terugkomen in het basispakket van de zorgverzekering, de 1 miljard euro extra voor onderwijs, en het compromis over de AOW, die stelt dat mensen die vóór hun 65e stoppen met werken gaan meebetalen aan de AOW, en dan alleen als ze een aanvullend pensioen hebben van 15.000 euro per jaar. Probleempje: het gaat pas in vanaf 2011 en daarmee zou dit beleidspunt eigenlijk niet eens opgenomen mogen worden in het regeerakkoord. Want zo’n tijdsbepaling in een regeerakkoord geeft in de regel aan dat de onderhandelende partijen er niet uitkwamen en de boel daarom maar opschoven voor een volgend kabinet.
MAAR WAT HEEFT het CDA dan eigenlijk in moeten leveren? Eens zien. De no-claim in de gezondheidszorg verdwijnt. Het is waar dat Balkenende hier fel tegen was maar zijn eigen fractie in de Tweede Kamer, en leden van de Senaatsfractie, bleken het afgelopen jaar vóór die afschaffing. (Nota bene aan mijn parlementaire collegae: tijdens de verkiezingscampagne was premier Balkenende politiek leider van het CDA en hij bleef tégen het afschaffen terwijl zijn fractie vóór was. Waarom heeft u dat laten liggen?) Hoe dan ook, niet zo’n heet hangijzer voor het CDA.
DE PARTIJ WAS fel tegen welke beperking van de hypotheekrente- aftrek dan ook. Dat is binnen. En nee, ik kan mij niet voorstellen dat het CDA na de verkiezingen voor de Provinciale Staten alsnog overstag gaat. Het CDA is dan wel Macchiavelliaans, zó bont zal zelfs die partij het niet maken.
DE PARTIJ WILDE coute-que-coute door met de Joint Strike Fighter. Is binnen.
HET CDA EN vooral Balkenende wilden geen enkel onderzoek naar de Nederlandse steun voor de inval in Irak. Heeft het CDA ook al binnen.
DE HUURMARKT WORDT niet vrijgegeven – zoals de PvdA wilde – maar ook dit zal niet zo’n heet hangijzer voor het CDA zijn; het was in het vorige kabinet toch vooral de VVD die dit nastreefde en het CDA had altijd al bezwaren.
“MAAR HET GENERAAL pardon voor asielzoekers dan? Dat heeft de PvdA binnengesleept!” Is dat zo? Je kunt je namelijk afvragen hoe zwaar dit punt nu werkelijk nog woog voor het CDA. Een groot deel van de CDA-achterban had altijd al moeite met het asielbeleid van het vorige kabinet-Balkenende maar de partijtop wist een revolte in de gelederen keer op keer te bezweren. Dat het CDA tijdens de verkiezingscampagne bleef vasthouden aan het ‘nee!’ tegen het generaal pardon had dan ook meer te maken met drie zaken: het CDA wilde na de verkiezingen eigenlijk door met de VVD, men wilde de rechtse kiezers niet van zich vervreemden en ach, als men dan toch met de PvdA om de tafel moest, dan was het een makkelijk ruilobject. Daarnaast was het generaal pardon-onderwerp sowieso al gedevalueerd qua politieke waarde want de Tweede Kamer had vlak na de verkiezingen de regering opgedragen het generaal pardon in te stellen. Dus de PvdA’er die de barricades opgaat ter verdediging van het regeerakkoord met het generaal pardon in de hand is daarmee niks anders dan de zoveelste goedkope imitatie van Chamberlain – en mag in de geschiedenisboekjes dan ook net zo spijkerhard afgeserveerd worden.
VERDER ZAL DE PvdA ter verdediging gaan schermen met enkele andere punten, zoals de 800 miljoen extra die beschikbaar komt voor milieu. Dit moet natuurlijk nog ingevuld worden – wordt herinvoering van groene stroomsubsidie hieruit betaald ofzo? – en er komt kennelijk een milieuheffing op vliegtickets. Maar wacht even. 800 Miljoen extra uitgaven en tegelijkertijd extra inkomsten door invoering milieuheffing…? Dat klinkt alsof de burger en de werkgever dat bedrag zélf extra moeten opbrengen dus wat nou, ‘extra uitgave’? De rekening komt hoe dan ook bij de consument en de vliegende werknemers te liggen. Leuk. Wedden dat de nieuwe milieu-minister een PvdA’er wordt? Kan het CDA de boze burger en werkgever lekker hem of haar (en dus de PvdA) de schuld in de schoenen schuiven. Men mag dus hopen dat de PvdA zo wijs is de Milieu-post aan het CDA te laten.
VOOR HET OPKNAPPEN van oude wijken wordt 750 miljoen euro uitgetrokken. Moet ook nog ingevuld worden natuurlijk maar tijdens de laatste twee jaar van het CDA-VVD-(D66)-kabinet gingen er al stemmen op over ‘extra geld voor oude wijken’. Hier heeft geen CDA’er slechter door geslapen, kortom.
DE HOGERE ZORGSTOESLAG voor de verbetering van de koopkracht van laagstbetaalden. Was vast ook geen zwaar punt voor het CDA, al hebben ze er aan de onderhandelingstafel natuurlijk heel moeilijk over gedaan; een groot deel van de CDA-achterban vond dit ook al een tijd nodig.
HET MORATORIUM OP stamcelonderzoek blijft gehandhaafd. Resultaat: het is niet meer de vraag óf Ronald Plasterk – genetisch onderzoeker, PvdA’er en medeschrijver van het PvdA verkiezingsprogramma – opstapt als lid maar eerder wannéér. Blijft Plasterk gewoon rustig zitten en gaat hij deze handreiking aan de ChristenUnie op een zondagochtend in ‘Buitenhof’ staan verdedigen, dan zal hij exemplarisch zijn voor de PvdA: een partij die zich net als zovele andere partijen laat wegonderhandelen door het CDA en zich gewillig laat slachtofferen omwille van de grote angst voor de oppositionele SP. Welnu, net als de gebruikelijke PvdA-bashers kan de SP de handen ook zeer heet wrijven. Dit kabinet ademt de geur van het CDA; het groen-wit heeft niet eens een rood randje.
“MAAR DE CHRISTENUNIE dan?” Oh ja. Welnu, zoals gezegd blijft het moratorium op stamcelonderzoek gehandhaafd, er schijnen “alternatieven” voor abortus te komen (maar het wordt niet afgeschaft!) en de CU krijgt – hoe gebruikelijk als kleinste partij in een coalitie met het CDA – bovendien een eigen minister voor Spek en Bonen. Oh sorry, een minister voor ‘Jeugd en Gezinszaken’. D66 kreeg een minister van Bestuurlijke Vernieuwing om zich te profileren (lachen mag) en de CU krijgt dit. Toch lief van Balkenende, niet? Hoe dan ook, de PvdA gaat het nog moeilijk krijgen om zich succesvol te verdedigen want ze zijn gewoon wegonderhandeld door het CDA op ALLE grote punten. Jan Peter Balkenende zal glimlachen terwijl Wouter Bos zich in hoeken en gaten moet gaan wringen om het regeerakkoord uit te leggen.
WANNEER GAAT DE PvdA zich nou eens realiseren dat het CDA sinds de enorme verkiezingsnederlaag van 1994 nog maar één zaak in het oog houdt, en dat is: ‘hoe zorgen wij ervoor dat we de grootste partij blijven en de anderen klein?’ Het zijn lieden als Jack de Vries die de politieke strategie-lijnen uitstippelen. Zie daarvoor maar de een maand geleden uitgelekte strategie voor het CDA tijdens de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Werd dat stuk geschreven door Balkenende? Nee. Maxime Verhagen? Had gekund, maar nee dus. De partijleiding? Nee. Het wetenschappelijk bureau dan? Ook al niet. Nee, het werd geschreven door de grootste spin-doctor van het CDA, en nóg laat de PvdA zich tijdens onderhandelingen koeieneren door het CDA, denkend wellicht dat het CDA best wel vriendjes wil zijn met de PvdA, de komende 4 jaar.
ZOJUIST WAS OP het NOS Journaal te horen dat er binnen de fractiekamer van het CDA een “daverend applaus” opging toen het regeerakkoord door Balkenende werd gepresenteerd. Geen wonder.
Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.