D66 is aangekomen op dat kruispunt dat iedere populaire partij raakt: het moment dat je moet kiezen tussen onverkort vasthouden aan je  standpunt, of water bij de wijn doet voor groei. De potentiële kiezersmix van D66 is diverser geworden en dus Europa-kritischer, en D66 kiest voor de groei. De pro-federalisten in de partij hebben het nakijken.
Tien jaar geleden stond D66 op 0 zetels in de peilingen. Alexander Pechtold haalde de partij uit het slop met onder andere een onversneden pro-Europa-standpunt. D66 was (en is) voor het opgaan van nationale staten in een federaal Europa, met federale belastingen en federale macht. In 2009 was D66 de enige partij die dat hard en tegen de wind in van de daken brulde. Inhoudelijk was het puur en campagne-technisch was het verstandig.
Nog steeds streeft D66 naar dat federale Europa. Zo staat het immers in het verkiezingsprogramma van de partij. Maar er is sinds 2003 (en zelfs 2013) wel iets gebeurd. Zo staat D66 in peilingen op 25-27 zetels en trekt de partij boze kiezers weg bij vooral PvdA, maar ook bij de VVD. Dat zijn kiezers die een stuk minder positief tegenover een federaal Europa staan dan de pro-federalistische puristen die D66 sinds 2003 aantrok.
Mo’ voters, mo’ problems
Als partij die één helder standpunt uitdraagt en waar je nooit van afwijkt trek je een relatief kleine, maar homogene kiezersgroep aan. Waarvan akte: in 2009 won D66 met het onversneden pro-Europa-geluid de Europese verkiezingen bij een lage opkomst.
Maar D66 moet tegenwoordig strategische keuzes gaan maken. Want de potentiële kiezersgroep is nu veel groter en dus diverser qua standpunten en meningen over van alles. Die wil je niet afschrikken als je doel groei is.
Waar de framing van de Europese verkiezingen van 2009 — ‘meer of minder Europa’ — D66 toen erg goed uit kwam vanwege het puristische standpunt, helt de mening van de gemiddelde kiezer nu over naar ‘minder Europa, alstublieft’. Onderzoek wijst uit dat de helft van het groter geworden D66-electoraat die mening ook is toegedaan.
En dus verschijnt politiek leider Alexander Pechtold midden in de verkiezingscampagne in Nieuwsuur om te verkondigen dat het wel iets minder hard kan, met dat streven naar een federaal Europa.
En twee dagen later trekt D66 zich op het laatste moment terug uit een verkiezingsdebat in de oude zaal van de Tweede Kamer, naar verluidt omdat de debat-organisatie op instigatie van de Christenunie vast wil houden aan een discussie over een federaal Europa tijdens het debat en D66 niet.
De boodschap: D66 neemt in ieder geval in de beeldvorming afstand van het pro-Europa purisme en wil ook graag dat de kiezer daar kennis van neemt.
De vloek van de groei
D66 kiest duidelijk voor de groei en doet water bij de wijn. Logisch, gezien de veranderende samenstelling van de kiezersgroep die D66 aanspreekt. Maar het zorgt midden in een verkiezingscampagne wel voor twijfels en vraagtekens — precies wat de PvdA in hun verkiezingscampagne van 2009 ook opriep met hun halfslachtige retoriek, en waarvoor die partij toen de prijs betaalde.
Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.