Categorieën
Analyses Verkiezingen Voorpagina

CDA op een kruispunt

Het CDA weet even niet meer waar het de zetels zoeken moet. In peilingen verliest de partij veel zetels, in één peiling zelfs meer dan aartsrivaal PvdA, met wie het in een coalitie zit. Partijleider en premier Jan Peter Balkenende weet wel welke kant het uit moet: terug naar de koers van 2002-2007, toen het eerst met de LPF en later D66 een rechts hervormingsbeleid voerde met de VVD.  Maar wat wil de rest van de opportunistische bende die het CDA is?

Het Christen-Democratisch Appèl is een vreemde partij. Het randje christelijk geloof voorziet de partij van een ideologie, maar niet echt: de politieke kleur van de partij hangt helemaal af van wat de peilingen de partij vertellen. Het CDA is een partij bestaande uit diverse bloedgroepen – katholieken en protestanten – en dan is het beter om de lieve vrede binnen de partij te bewaren door het he-le-maal níet over keuzes te hebben.

Macht = continuïteit
Het gevolg: het CDA bestaat bij de gratie van de macht. Heeft het geen macht, dan blijkt onmiddellijk de inhoudelijke leegte. Dit was het sterkst zichtbaar tijdens de oppositiejaren 1994-2002, toen het CDA het op moest nemen tegen de Paarse coalitie en de partij het dus van het eigen verhaal moest hebben. Een verhaal dat het niet had.

Balkenende voerde een rechts hervormingsbeleid, maar zeker de helft van de partij mokte. Het enige wat prominente linkse CDA’ers ervan weerhield om in opstand te komen tegen de hardvochtige rechtse koers was de wetenschap dat zo’n opstand zou kunnen leiden tot het kwijtraken van de macht. Pas toen het CDA aan het einde van het kabinet Balkenende-II (na het vertrek van D66 uit de rechtse coalitie) weer fors kelderde in de opiniepeilingen, durfde de linkervleugel het aan om in opstand te komen. Men bereidde een paleiscoup voor.

Balkenende begreep de hint: zijn partijleden lieten zich niet langer afschepen met de regel dat de rijen te allen tijde gesloten dienen te blijven. Hij gooide puur uit lijfsbehoud het roer om en ging een linksere koers varen.

Flip-flop Balkenende
Maar nu, nu het CDA in een centrum-linkse regering zit en het CDA alwéér fors moet inleveren in de peilgingen, ziet de ‘oude’ Balkenende zijn kans schoon. De partij moet weer terug naar de rechtse koers. In meerdere interviews rond de Kerst lonkte Balkenende openlijk naar de VVD en D66. Opmerkelijk was dat de CDA-fractie in de Tweede Kamer zich muisstil houdt. Waarom is dat? Is dat weer die discipline naar de partijleider toe, of speelt er iets anders? Zou het kunnen zijn dat de messen alweer geslepen zijn?

Het heeft er alle schijn van. Veel CDA’ers zijn Balkenende spuugzat. Ze willen af van deze brokkenmaker, die het CDA van het ene probleem naar het andere brengt. Die de partij voor de kiezer onherkenbaar maakt, door de ene keer over rechts te varen, de andere keer over links, en dan weer over rechts. Uit minstens één peiling blijkt de verwarring onder de kiezer. Vele ondervraagden zeiden niet meer te weten waar het CDA sociaal-economisch eigenlijk voor staat. Dat is dodelijk. De PvdA heeft last van hetzelfde euvel dankzij draaikont Bos.

Hoe lang zal het CDA dit nog tolereren? Wanneer is het genoeg en neemt men afscheid van hem door te eisen dat hij plaats maakt voor een opvolger, vóór de Kamerverkiezingen van 2011?

Framing
Eén ding is zeker: Balkenende nóg eens lijsttrekker laten zijn zal funest blijken. Kon het CDA in ’07 nog profiteren van de zogenaamde ‘premiersbonus’, die vlieger zal niet meer opgaan. Balkenende is uitermate impopulair, de kiezer kent zijn verhaaltjes nu inmiddels wel, het vertrouwen is zeer broos – als het niet al weg is. Er is geen sprake meer van een premiersbonus, maar van een Balkenende-moeheid.

Als de concurrentie de verkiezingen kan framen als een referendum over nóg eens vier jaar Balkenende -  en dat moeten slimme politici zeker proberen – dan loopt het CDA de zeer grote kans dat het de volgende verkiezingen grandioos verliest.

De vraag is alleen nog of het CDA het zo ver laat  komen.

[poll id=”2″]