Bos is los

|Wouter Bos is losgeslagen. De politiek leider van de Partij van de Arbeid vindt dat je met 13 zetels in de peilingen niets meer te verliezen hebt, en hij doet de vlucht naar voren. Nu gaat hij van de PvdA zijn partij maken, met zijn visie. Proberen Wim Kok na te doen. De radeloze Tweede Kamerfractie sluit – voorlopig – de rijen en steunt hem. Zelfs Mariëtte Hamer, ooit mordicus tegen het verhogen van de AOW-leeftijd naar 67 jaar, steunt nu het mede door haarzelf uitonderhandelde resultaat.

|”Kom maar op”, zei een drieste Bos toen hij geconfronteerd werd met uitspraken van rebellerende partijleden die vinden dat de PvdA niet in moet stemmen met de verhoging van de AOW-leeftijd. De partij moet desnoods uit het kabinet stappen, vindt onder andere voormalig Kamerlid Arie de Jong. Maar daar wil Bos niets van weten.

Bos is van twee dingen overtuigd, en één ding is hij spuugzat. Zijn overtuigingen:  Ten eerste denkt hij dat hij op Wim Kokiaanse wijze de PvdA naar een comeback kan leiden. Ten tweede denkt hij dat hij veel, nu gedesillusioneerde kiezers op persoonlijke titel weer terug kan krijgen, omdat die kiezers toch sympathie voor hem koesteren, en voor hem open staan.

Wat hij spuug- en spuugzat is: de grote groep norse oude blanke mannen in de PvdA die steevast met hun armen over elkaar zitten en overal “njet!” op zeggen. Als hij die oude garde kwijt kan raken, en zijn jongere vleugel binnen de PvdA van dat blok aan het been kan verlossen, zal hij die kans met beide handen aangrijpen. Dan maar wat minder leden en zetels, lijkt hij te denken.

Bos lijkt daarmee een aanhanger van Josef Schumpeter, de Oostenrijkse econoom die beroemd werd om zijn ‘creative destruction’-these, die stelt dat het ‘oude’ altijd vernietigd wordt door het ‘nieuwe’, en uiteindelijk de plaats van het ‘oude’ inneemt. Waarna hetzelfde proces weer van voren af aan begint.

Misschien heeft Bos gelijk. De PvdA zit al op een dieptepunt, en dus is nu het moment om de leiderschapsfakkel ferm op te pakken en de weg voorwaarts te leiden. Maar dan wel op zijn voorwaarden.

Puur electoraal gezien is het geen slechte keuze. Een kiezerspotentieel van om en nabij de 20 zetels caramboleert de afgelopen jaren steevast tussen Groenlinks, PvdA en D66. Nu dan schieten die overstappers massaal door naar D66. Het feit dat D66 een sociaal-economisch programma heeft dat de VVD bijkans rechts inhaalt, lijkt die kiezers niet te deren. Het is daarom zeer waarschijnlijk dat de meeste kiezers uit die groep vooral om sociaal-culturele redenen op D66 stemmen: om Alexander Pechtold, de Slachter van Wilders.

Maar die mensen gaan in ieder geval niet naar de SP, of althans bijna niet. Dat maakt die kiezers tot doelwit.

Timing
De vraag is alleen of Bos de kans krijgt. Want er komt veel op de PvdA af. Nu al bijten in heel Nederland lokale PvdA-bestuurders nerveus op hun nagels met iedere peiling die een nieuw dieptepunt aankondigt. Zelfs in Amsterdam is een college zonder PvdA na de volgende verkiezingen niet meer denkbeeldig. Volgens de laatste peilingen is een college met VVD, D66 en Groenlinks – als die wil – goed mogelijk. Dat zou een kleine revolutie zijn.

Dan zijn er in 2011, als het kabinet niet eerder valt, Tweede Kamerverkiezingen. Als Bos dan nog politiek leider is – er gaan geruchten dat de messen geslepen worden voor na de gemeenteraadverkiezingen – zal hij nog een reeks ingrijpende hervormingen moeten verkopen. Er zijn immers 19 ambtelijke commissies aan het werk getogen, en niets is volgens het kabinet taboe. Vervolgens maakt het kabinet in 2010 een keuze uit de bezuinigingen en hervormingen voor het begrotingsjaar 2011. Inderdaad, het verkiezingsjaar.

Bos heeft nu de verhoging van de AOW-leeftijd geslikt. Daarmee heeft hij alwéér een buiging gemaakt naar het CDA. De PvdA ging de vorige verkiezingen immers in met de belofte dat die verhoging er dit kabinet niet zou komen.

Wil Bos de kans en de tijd krijgen om een tweede Wim Kok te worden en de PvdA uit het slop te trekken, dan is het absolute noodzaak dat het bij de komende hervormingen het CDA is dat buigt.

Hoe dan ook, en of je nou een hekel aan Bos en de PvdA hebt of niet, als het Bos lukt om een tweede Lazarus te zijn, dan zal dat een comeback van epische proporties zijn.