Irak: wat vreest Balkenende?

De Senaat stevent af op een onderzoek over Balkenende’s steun voor de inval in Irak, in 2003. Wat vreest Balkenende toch?

De Senaat gaat voor de tweede keer vragen stellen aan minister-president Jan Peter Balkenende over waarom de toenmalige regering de Amerikaanse inval in Irak politiek steunde. Zijn de antwoorden niet bevredigend, dan start de Senaat hoogstwaarschijnlijk zelf een parlementair onderzoek.

Dan worden mensen onder ede en publiekelijk verhoord, en moet ook Balkenende met de billen bloot. En juist dat probeert de premier met alle macht te voorkomen, ook door wild om zich heen te slaan richting zijn twee coalitiegenoten, de PvdA en de Christenunie. Waarom?

Uit wat tot nu toe wél naar voren is gekomen, doemt een beeld op van een minister-president die in 2003 zijn eigen inlichtingendiensten, diplomaten en ambtenaren van Binnenlandse Zaken en Defensie negeerde, maar het ministerie van Buitenlandse Zaken tegemoet kwam. Dat ministerie wordt bemand door Atlantici; mensen die bij twijfel in een Pavlov-reactie kiezen voor samenwerken met Washington, D.C., in plaats van Parijs, Madrid, Brussel en Berlijn.

Daarnaast voeren de inlichtingendiensten MIVD (Defensie) en AIVD (Binnenlandse Zaken) blind op Amerikaanse inlichtingen en informatie. Toch twijfelden biede diensten openlijk aan de Amerikaanse bewering dat Saddam Hoessein beschikte over massavernietigingswapens. Ze maakten een voorbehoud dat Bush, Blair en Balkenende niet maakten.

Balkenende lijkt dat voorbehoud weggewuifd te hebben. Hij stelt daarnaast al een tijd dat niet de massavernietigingswapens, maar het bestaan van Hoessein’s regime zelf genoeg reden was om Irak binnen te vallen. Opmerkelijk, want Balkenende sprak in 2002 en 2003 juist voornamelijk over de zogenaamde aanwezigheid van massavernietigingswapens als reden voor de politieke steun voor de invasie.

Uit alles rijst het beeld op van een premier die simpelweg niet wil toegeven dat hij een grote fout heeft gemaakt, en de verantwoordelijkheid  nu wil ontlopen. Toen oud-informateur Herman Wijffels afgelopen week zei dat een onderzoek alsnog moet worden gehouden, reageerde Balkenende via zijn woordvoerder als door een adder gebeten en verwees direct naar de coalitiepartners, die hij opriep om de rijen rondom de premier te sluiten.

“De coalitieafspraken (over het niet houden van een onderzoek – red.) zijn door drie partijen gemaakt. Daar voegt de persoonlijke opvatting van de oud-informateur niets aan toe”, aldus de woordvoerder.

Tegelijkertijd probeert Balkenende ook de PvdA politiek te ‘besmetten’ met verantwoordelijkheid. De premier liet in antwoord op vragen van de Senaat doorschemeren dat de PvdA in 2003 op de hoogte was, en ingestemd had met de politieke steun voor de inval tijdens de besprekingen voor een regeerakkoord (dat later afketste).

Balkenende’s constante pogingen om de verantwoordelijkheid te ontkomen beginnen pathetische vormen aan te nemen. Hij gedraagt zich meer en meer als een kind in paniek, dat weet dat zijn ouders vermoeden dat hij met zijn hand in de koekjesdoos heeft gezeten. En die voor de zekerheid zijn broertje presst om ook maar in de koekjesdoos te gaan wroeten, opdat de toorn van de ouders verdeeld zal worden.

Hoe het verder zal lopen? De senaat gaat voor de tweede maal vragen stellen aan het kabinet, ditmaal met het reële dreigement van een parlementair onderzoek als pressiemiddel. Balkenende zal daarom ongetwijfeld voorstellen dat hij de senaat vertrouwelijk antwoordt, daarmee de senaat dwingend tot zwijgzaamheid. (En het delen van de verantwoordelijkheid, natuurlijk.)

Dat zal de senaat weigeren, en komt er alsnog een onderzoek. Wat Balkenende dan gaat doen, is een grote vraag.

Kaj

Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.