Strijd tegen terrorisme: fundamentele misverstanden

Wouter Bos hield op 2 december 2005 een toespraak tijdens een bijeenkomst georganiseerd door de Progressives, een verband van politici – professioneel of niet – uit diverse landen. In die toespraak ging hij in op de strijd tegen ‘het’ terrorisme, en stond hij stil bij wat volgens hem de oorzaken van het Islamitisch terrorisme zijn, en hoe zulk terrorisme wat hem betreft bestreden dient te worden. De bestrijdingsmiddelen die hij noemde waren redelijk to the point maar zie terrorisme als een ziekte: de gewelddadigheden zijn de symptomen, de uitkristallisering die aan het eind van een lang traject plaatsvindt. Je kunt de symptomen bestrijden maar zoals met alle ziektes is het belangrijk om de oorzaak van de ziekte vast te stellen. En in de diagnose van de oorzaak van de ziekte maakt Bos, net als vele politici, nu juist een fundamentele fout.

Laten we de toespraak van Bos stukje bij beetje analyseren. Bos noemt het Islamitisch terrorisme “one of a kind”, oftewel anders dan alle andere vormen van terrorisme die wij kennelijk in onze geschiedenis hebben gezien. Bos schrijft letterlijk in zijn toespraak:

“It seems to stem from an internationally organised, finances (sic) and inspired political movement”.

Dit roept de vraag op waar Wouter Bos de afgelopen 40 jaar van zijn leven vertoefde. Zomaar een (klein) lijstje van internationaal georganiseerde, evenzo gefinancierde en politiek geïnspireerde terroristische groeperingen: IRA (o.a. Libië), Hezbollah (Iran & Syrië), Bader-Meinhof / RAF (Sovjet-Unie, DDR, Rode Brigades (diversen), Libanese Falangisten (Israël), PLO (diversen), Hamas (diversen), Nicaraguaanse Contra’s (Verenigde Staten), Colombiaanse doodseskaders (idem), Polisario (diversen), FLN (Cuba, diversen), Rode Khmer (China, later VS, Frankrijk, diversen)… Zoals gezegd, een kleine greep. Maar goed.

Om met het laatste, het politiek geïnspireerde, te beginnen: daarover valt niet te twisten. De aanslagen in New York en Washington DC van 11 september 2001 hebben vele, vele mensen in en buiten het Midden-Oosten geïnspireerd om zich aan te sluiten bij dee organisatie die wij ‘Al Qaida’ zijn gaan noemen. Maar daar houdt het dan ook meteen mee op. Al sinds de aanslagen zijn de meeste terrorisme-experts het erover eens dat Al Qaida niet (langer) een centrale organisatie is die alle (vanaf 9/11 uitgevoerde) aanslagen heeft aangestuurd. Vast is komen te staan dat veruit de meeste plegers van aanslagen zich achteraf, door middel van bijvoorbeeld berichten op websites en videoboodschappen, bij Al Qaida aansloten. En dat was precies de bedoeling want de letterlijke vertaling van ‘Al Qaida’ is niet voor niets ‘de basis’; de eerste bouwsteen waarop vele anderen zélf kunnen bouwen.

Amerikaanse, Britse, Duitse en Franse inlichtingendiensten stellen op basis van onderzoek en verkregen informatie dat Osama bin Laden’s Al Qaida sinds de inval van NAVO-troepen in Afghanistan zodanig versplinterd is dat die organisatie nauwelijks nog in staat is tot het centraal aansturen van grootscheepse acties. Dus de inlichtingendiensten – waarop een politicus als Bos zich natuurlijk dient te baseren – zélf logenstraffen zijn argument dat het Islamitisch terrorisme “internationally organised” is. Hetzelfde geldt voor de financiering; Amerikaanse inlichtingendiensten, Europol, Interpol en diverse regeringen van landen die internationaal anoniem geldverkeer mogelijk maken stellen al sinds begin 2002 dat het financiële netwerk waarover Bin Laden ooit beschikte, totaal uiteengetrokken is. Rekeningen zijn bevroren, geldstromen afgekapt. Het feit dat Arabische media al jaren berichten dat op madrassa’s (streng-Islamitische scholen) in Yemen en Pakistan geld wordt ingezameld ten behoeve van Al Qaida en soortgelijke organisaties, bevestigt dit beeld alleen maar. Al wat de top van Al Qaida nog kan doen is zo af en toe een inspirerende videoboodschap de wereld insturen, in de hoop mensen te overtuigen van de noodzaak om zelf gewelddadige acties te ondernemen.

Blijft dus over de inspiratie. Maar gaan mensen tot gewelddadige actie over omdat een gestoorde, religieus-fundamentalistische man met een baard en een theedoek op zijn hoofd dat in een gruizige videoboodschap zegt? Nee, zo blijkt uit het eindrapport over de aanslagen op 9/11 door de onderzoekscommissie van de Amerikaanse Senaat, de zogenaamde ‘9/11 Commission’. Het rapport stelt dat onvrede over (voornamelijk Amerikaans) beleid in het Midden-Oosten alleen maar door een leidend figuur als Osama bin Laden gekanaliseerd hoefde te worden. Het rapport gaat in op videoboodschappen van Bin Laden uit de jaren ’90, dus vóór 9/11, waarin Bin Laden het Amerikaanse beleid aan de kaak stelt en moslims overal ter wereld oproept om tegenstand te bieden. In het rapport staat een getuigenverklaring van FBI agent James Stewart, een specialist in terrorisme. De verklaring legt de vinger op de zere plek: “I believe they feel a sense of outrage against the United States. They identify with the Palestinian problem, they identify with people who oppose repressive regimes, and I believe they tend to focus their anger on the United States.”

Een zere plek, temeer omdat Bos in zijn toespraak vol overtuiging zegt dat moslims tot terroristische daden overgaan omdat zij een hekel zouden hebben aan de normen en waarden in het ‘vrije Westen’: “It is a clash between those who believe in democracy, the constitutional state, the rule of law” – de mensen in het ‘vrije Westen’, wij dus – en “those who don’t” – waarmee Bos ‘de’ terroristen bedoelt. Dit staat in schril contrast met wat een voormalige CIA-agent gespecialiseerd in Osama bin Laden en Al Qaida stelt in het rapport van de 9/11 Commission: “We’re being attacked for what we do in the Arabic world, not for who we are or what we believe in or how we live.” Nogal een verschil met wat Bos (en vele anderen met hem) beweren, kortom.

Geen misverstand: er zijn wel degelijk fundamentalistische gekken op deze wereld die niets liever doen dan onvrede, boosheid en frustratie over wat wij van het ‘vrije Westen’ het Midden-Oosten aandoen, uitbuiten. Extremistische Wahabbi bijvoorbeeld, die inderdaad graag een sharia zouden willen invoeren en zoveel mogelijk ‘ongelovige honden’ doden. Maar dat is een verhoudingsgewijs zeer kleine groep die hun extremistische boodschap weten te verpakken in gewilde retoriek over onrecht dat vele Arabische volken wordt aangedaan door landen die vrijheid en broederschap hoog in het vaandel hebben. Zij planten hun zaadjes en de grond is zeer vruchtbaar.

Het zou goed zijn als Bos, en met hem andere leidende politici in het ‘vrije Westen’ de grond minder vruchtbaar maken en zich niet alleen intern, maar ook extern zouden houden aan hun ‘democracy’, ’the constitutional state’ en ’the rule of law’. Want in Iraq en Afghanistan is het door de Amerikanen en Britten bijvoorbeeld verboden om Amerikaanse en Britse soldaten aan te klagen voor misdaden die zij plegen, zoals het mishandelen en doden van burgers. Irakezen en Afghanen, daarentegen, mogen natuurlijk wél aangeklaagd worden.

Kaj

Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.