IRAK 2007 – EGYPTE 1798: ZIE DE OVEREENKOMSTEN

Een uitstekende biografie over Napoleon Bonaparte lezende, kwam ik vanzelf bij de hoofdstukken aangaande ’s mans inval in Egypte in 1798. En ik las vooral opmerkelijke overeenkomsten met de huidige problemen die de Westerse (lees: Amerikaanse) troepen al sinds 2003 ondervinden in Irak: een land op de rand van burgeroorlog door stammentwisten en pure machtsspelletjes door religieuze leiders, met op de achtergrond enkele lokale grootmachten die allemaal hun graantje mee willen pikken.

Het is 1798 en Napoleon valt Egypte binnen. De redenen achter de inval zijn zowel militair-strategisch als idealistisch. Ten eerste wilde Napoleon de handelsroutes tussen aartsvijand Engeland en diens koloniën in de Oost afsnijden, en ten tweede de Verlichting van de Franse Revolutie onderwijzen aan het Egyptische volk, door Napoleon bewonderd om de bewogen geschiedenis. In eerste instantie weet Napoleon de Mamelukse overheersers van Egypte te verdrijven, vooral uit Lager Egypte (het noordelijke deel van het land) en veel lokale Egyptische leiders lijken met de Fransen mee te willen werken. Enkele belangrijke noordelijke stammen sluiten zich bij de Fransen aan of verklaren dat zij neutraal zullen blijven. Alles gaat redelijk goed voor de Franse troepen in het land, tótdat een groep geestelijke leiders — mede onder druk van de Mamelukse strijdheren — zich uitspreekt tegen de aanwezigheid van de Fransen in het land, en een fatwa uitspreekt over iedereen die met de Fransen meewerken. De achterliggende reden: het land Egypte behoorde inmiddels tot de Islamitische volkeren, het was daardoor grondgebied van Allah geworden, en de Fransen waren Christenen. Daar een Christen nooit zou mogen heersen over Moslims, zo was de redenering, volgde automatisch een oorlogsverklaring aan de Fransen.

Het betekende direct het einde van het Franse succes in Egypte. De troepen van een grote Egyptische stam, wiens leiders zich al hadden gehuld in bijna Franse kleding met blauw-wit-rode cocards op hun tulband, lopen over zodra het bericht van de fatwa hen bereikt en slachten enkele honderden Franse soldaten ’s nachts af door hun kelen door de snijden. Bij zonsopgang staat vrijwel iedere Egyptische stad en ieder dorp in brand, met opstandelingen die Franse troepen en iedereen die met hen meewerkt aan te vallen. Vanaf dat moment was geen Fransman nog zeker van zijn leven. De lijken van Franse soldaten die het ongeluk hadden om buiten een stad te verdwalen, werden de volgende dag ernstig verminkt teruggevonden – vaak waren ze op de meest gruwelijke manieren doodgemarteld.

Napoleon werd geconfronteerd met een nieuwe vorm van oorlogvoeren, de guerilla, en hij wist er geen antwoord op. Hij probeerde enkele malen te onderhandelen met de opstandige krijgsheren, maar zijn onderhandelaars kwamen ondanks hun witte vlag óf nooit meer terug, óf werden dagen later dood teruggevonden. Er viel dan ook niet te onderhandelen met de krijgsheren want zij hadden eigenlijk zelf geen macht over hun troepen, want de laatsten achtten de bevelen van de geestelijk leiders belangrijker dan die van hun krijgsheren. De krijgsheren die toch probeerden tot een vergelijk te komen met Napoleon en zijn troepen werden vaak zelf afgemaakt door hun eigen troepen.

Intussen spanden de Mamelukkers en de Turken – die al jaren een verbond hadden met de Fransen – samen, ook onder druk van de geestlijken. Beide volkeren schoven hun onderlinge twistpunten terzijde en trokken uiteindelijk samen ten strijde tegen de Fransen. Een radeloze Napoleon wist niets beters te bedenken dan steden en dorpen tot forten om te bouwen; uiteindelijk kondigde hij af dat geen enkele Franse soldaat zich nog in zijn eentje buiten de stadsmuren mocht vertonen. Net als de Amerikanen nu trokken de Fransen zich terug achter de stadsmuren, en net als de Amerikanen nu trokken Franse troepen er soms alleen nog op uit voor strafexpedities, als een lokale groep opstandelingen het in de buurt van een stad of dorp te bont had gemaakt. Napoleon had zich persoonlijk al hoofdschuddend teruggetrokken uit Egypte, met als excuus dat het leidende Directorat in Parijs hem in Europa wilde vanwege een dreigende oorlog met Oostenrijk en Pruisen.

In 1801 volgde uiteindelijk een roemloze aftocht. Napoleon, inmiddels Eerste Consul en de facto leider van Frankrijk, probeerde het Egyptische avontuur nog te redden van de ondergang door enkele malen extra troepen naar Egypte te sturen, maar het mocht niet baten. Uiteindelijk trok Napoleon de laatste troepen stilletjes terug. Hij probeerde de nederlaag nog te verbloemen, maar het mocht niet baten: het verspreiden van Verlichting en democratie, een systeem dat de Egyptenaren absoluut niet kenden en dat daarom door hen niet er- en herkend werd als een mogelijk goed systeem en dat bovendien een bedreiging vormde voor de machtsbasis van de geestelijken, was grandioos mislukt. 

Napoleon’s grootste fout, nu ruim 200 jaar geleden, was dat hij zich van te voren niet goed op de hoogte had gesteld van de Egyptische ziens- en levenswijze. Totaal onvoorbereid en niet-begrijpend viel hij een land binnen waar hij en zijn troepen werden ontvangen zoals groene, achtarmige buitenaardse wezens heden ten dage ontvangen zouden worden in Nederland. En ironisch genoeg maakten de Amerikanen dezelfde fout, door schijnbaar totaal onvoorbereid een land binnen te vallen zónder eerst in de VS en daarbuiten een grote groep Irakezen met aanzien te trainen in het leiden van een land.

En nu dan wil George Bush, na al die fouten die hij al gemaakt heeft, kennelijk ook nog proberen de problemen op te lossen door extra troepen naar Irak te sturen, net als Napoleon. Het moge duidelijk zijn: dat heeft helemaal geen zin. Met al die slechte voorbereiding en het niet willen luisteren naar waarschuwende woorden van Arabische leiders, had de VS de oorlog in Irak in maart 2003 al verloren vóórdat de eerste Amerikaanse laars voet op Iraaks woestijnzand zette.

Kaj

Communicatiestrateeg en schrijver van het boek ‘Megafoonpolitiek‘. Op Twitter te vinden als @kajleers. Politiek bewust, voormalig financieel-economisch journalist, muziekmaker, professionele kletskous, schrijver. Geeft ook social media-trainingen, denkt graag met je mee over communicatiestrategie. En ja, content is en blijft King.