Gute nacht, freunde; was will das Weib?

De Europese lijsttrekkers van CDA, SP, Groenlinks en PvdA debatteerden in radio-uitzending Met Het Oog Op Morgen over de aanstaande Europese verkiezingen. De vier partijen hebben hun strategische keuzes voor de campagne in ieder geval al gemaakt, zo bleek uit het debat — al was er hier en daar nog wel wat verwarring te bespeuren. 

Aan het woord waren Dennis de Jong (SP), Bas Eickhout (Groenlinks), Esther de Lange (CDA) en PvdA (Paul Tang).

De meest interessante kwestie in dit vroege stadium was welke strategische keuze de partijen hebben gemaakt. Wie maakt van de verkiezingen een referendum voor meer of minder Europa, en wie wil een keuze voorleggen voor een ander Europa?

Lastig voor de bepaling was dat presentator Tijs van den Brink direct aan het begin probeerde het debat te verengen tot de referendum-vraag. Wilt u meer of minder Europa?, is wat hij de lijsttrekkers — en dus de luisteraar — voorlegde. Gelukkig lieten de lijsttrekkers zich niet door Van den Brink voorschrijven wat het format van het debat zou worden.

Aan bod kwamen de mate van bemoeienis die Europa mag hebben met het nationale begrotingsbeleid, werkgelegenheid, waartoe de EU op Aarde is, de door Lodewijk Asscher aangezwengelde kwestie over Oost-Europese werknemers en de grenzen van Europa: wat mag het wel en wat mag het niet?

SP
Dennis de Jong vatte aan het einde van het debat de strategie van de SP aldus samen: wilt u minder Europa, dan moet u op de SP stemmen. Daarmee zit de SP als enige linkse partij de facto op de lijn van Geert Wilders, die immers dezelfde referendum-strategie hanteert.

De Jong zorgt met zijn strategische keuze wel voor verwarring aangezien hij aan het begin van het debat juist nog aangaf dat ‘Brussel’ mee moet kunnen kijken bij het opstellen van nationale begrotingen. Even later zei hij weer dat de Europese Commissie, die die taak zou moeten uitvoeren, afgeschaft moet worden en vervangen door een groepje uitvoerders die vooral moet luisteren naar wat de nationale regeringen willen. Dan weet je één ding zeker: dat meekijken bij begrotingen zal weinig zin hebben.

De SP kiest er dus voor om op links de concurrentie aan te gaan met de PvdA-stemmer. Er zijn immers weinig linkse kiezers die overstappen naar de PVV.

Groenlinks
Bas Eickhout hield de luisteraar letterlijk de vraag voor wat voor Europa hij of zij wil. Daarmee mikt Groenlinks zoals verwacht voor een keuze-verkiezing en zet Eickhout de bestaande Groenlinks-lijn voort. Met een genuanceerd verhaal legde hij uit hoe de EU kan helpen bij wet- en regelgeving die in het belang is van alle Europeanen, dus ook Nederlanders.

Een aardig moment in het debat was de discussie over de vraag of er wel of geen Europees vuurwerkverbod zou moeten komen. Geen van de partijen heeft dat in het Europese verkiezingsprogramma staan, maar via het verspreiden van onwaarheden probeerde CDA-lijsttrekker Esther de Lange Groenlinks in het pak te naaien als een partij die voor zo’n Europees verbod is. Eickhout herinnerde haar eraan dat de Eurofractie daar helemaal niet voor pleit en dat ze “vrijpostig omging met de waarheid” — een nette manier om te zeggen dat de CDA-leider leugens vertelde. De Lange hield het vol.

Groenlinks kiest zoals altijd dus voor de strategie van de inhoudelijke keuze-verkiezing.

CDA
De christendemocraten kiezen net als de VVD qua strategie voor een broodje halfom; een beetje referendum-verkiezing en een beetje keuze-verkiezing. Esther de Lange vatte de positie van het CDA aldus samen: er moet minder Europa komen, maar wel een beter Europa.

De Lange was duidelijk ook met de boodschap op pad gestuurd om het coalitiepartij PvdA lastig te maken. Zo viel ze het nationale beleid van Lodewijk Asscher met betrekking tot Oost-Europese werknemers aan. Ze verweet hem dat de PvdA-minister van Sociale Zaken een grote mond opzet over Oost-Europeanen, maar achter gesloten deuren in Brussel instemt met voorstellen die de aanpak van het probleem juist inperken.

Daarmee probeerde ze het debat over Europa te gebruiken als platform om nationale politiek te bedrijven, wat door presentator Van den Brink en de andere aanwezige lijsttrekkers genegeerd werd.

Met de Broodje Halfom-strategie herhaalt het CDA de mislukte strategie van de PvdA uit 2009. Toen veranderde de toon van de sociaaldemocraten van een pro-Europese naar een Eurokritische. Het van twee walletjes willen eten werd niet gewaardeerd, zo bleek uit de verkiezingsuitslag. (De VVD maakt nu overigens net als het CDA dezelfde fout, maar dat terzijde).

PvdA
Paul Tang kiest met zijn partij voor een inhoudelijke keuze-verkiezing. Europa moet meer draaien om de Europese burger. De EU moet meehelpen de werkloosheid te bestrijden en de financiële sector te beteugelen, was de boodschap die Tang meerdere keren herhaalde.

Tang moest duidelijk nog wennen aan het debat met de andere lijsttrekkers want met enige regelmaat kwam zijn verhaal niet goed uit de verf en liet hij punten liggen. Zowel door De Lange (onderwerp over Asscher) als De Jong (uitgesproken tegen meer Europa) liet hij zich in de verdediging drukken.

De PvdA heeft afscheid genomen van de halfslachtige strategische keuze die het in 2009 maakte. De partij neemt daarmee een risico want in het linkse kamp is het de grote concurrent van de SP, die zoals gezegd als enige partij op links een referendum-positie (‘Nee tegen Europa’) inneemt.

De uitzending van Met Het Oog Op Morgen terugluisteren doet u hier.